TRANSFER FİYATLANDIRMASI ve ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI

Anıl Sürmeli

Mali Müşavir I MAAT

Türkiye’de ya da yurtdışında, ortağı olduğunuz iştirak veya kardeş firmalarınız bulunmaktaysa, bu yazımızı mutlaka okumanızı tavsiye ederim. Firmalarımızı özellikle uyarmaya ve yönlendirmeye çalıştığımız transfer fiyatlandırması konusunda paylaşacağımız bilgiler ile konunun önemine biraz daha dikkat çekmeye çalışalım.

 

Konunun iyi anlaşılması için, ilgili kavramların ne anlama geldiğine bakarak başlayalım:

 

Transfer Fiyatlandırması nedir?

En basit tanımı ile transfer fiyatlandırması; ilişkili kişiler arasında gerçekleşen mal veya hizmet alım satımlarında uygulanan fiyatlandırmayı ifade etmektedir.

Bu fiyatlandırmanın nasıl olması gerektiğine dair birtakım ilkeler ve yöntemler, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 13.madde ve ilgili tebliğlerinde detaylıca açıklanmıştır. OECD tarafından da konu ile ilgili ülkeleri kapsayan düzenlemeler yapılmış olup, Türkiye’de 25 Şubat 2020 tarihinde yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararı ile, transfer fiyatlandırması ve örtülü kazanç dağıtımı konusunda, OECD ile uyumlu raporlama yükümlülükleri getirilmiştir.

İlişkili kişilerin kapsamı nedir?

Aşağıda belirtilen kişi ve kurumlar, transfer fiyatlandırması açısından en sık karşılaşılan ilişkili kişi gruplarıdır.

  • Şirketinizin kendi ortakları, ortakların eşleri, üçüncü derece dahil akrabaları
  • Şirketinizin ortak olduğu diğer firmalar; iştirakler, bağlı ortaklıklar (en az %10 oranında ortaklık, oy veya kâr payı hakkı olduğu durumlar)
  • Şirket ortaklarınızın ortak olduğu diğer kurumlar (en az %10 oranında ortaklık, oy veya kâr payı hakkı olduğu durumlar)

Örtülü Kazanç Dağıtımı ne anlama gelmektedir?

Özetle, ilişkili iki firma arasında gerçekleştirilen mal ya da hizmet alım satımında uygulanmış olan fiyatlamanın, transfer fiyatlandırması düzenlemelerinde öngörülen hesaplama ve kriterlere uygun yapılmadığının tespiti durumunda, kazancın iki firma arasında örtülü olarak dağıtıldığı kabul edilir.

Transfer Fiyatlandırması Nasıl Yapılmalı?

İlişkili sayılan firmalar arasında gerçekleşecek olan mal/hizmet alım satımında iki temel ilke öne çıkmaktadır.

  • İşlemin Gerçekliği ilkesi
  • Emsallere Uygunluk ilkesi (Arm’s Length Principle)

İşlemin Gerçekliği ilkesi; özellikle hizmet alım satımlarında aranmakta olan birincil temel ilkedir. İlgili hizmet, iki firma arasında gerçekten sağlanmış mıdır? Fiilen bu hizmetin verilmiş olmasının yanısıra, gerçekten böyle bir ihtiyaç söz konusu mudur? Yapılan incelemelerde, en başta bu soruların yanıtları aranmaktadır. Gerçek olduğu konusunda tatmin edici kanıtlar sunulamaması durumunda işlemler reddedilebilir, örtülü kazanç dağıtımı olarak nitelendirilebilir.

Emsallere Uygunluk İlkesi; ilişkili kişilerle yapılan mal/hizmet alım satımında uygulanan bedelin, aralarında böyle bir ilişkinin bulunmaması durumunda oluşacak bedele uygun olması temeline dayanmaktadır. İlişkili kişiler ile ilişkisiz kişiler arasındaki işlemlerin karşılaştırılabilir olması gerekmektedir.

Emsale uygun en doğru fiyatı belirleyebilmek için çeşitli yöntemler mevcuttur. Bu yöntemlerin detayına girmeden, kısaca ne olduklarını belirtmekte yarar var.

  • Karşılaştırılabilir fiyat yöntemi
  • Maliyet artı fiyat yöntemi
  • Yeniden satış fiyatı yöntemi
  • Diğer Yöntemler (Kar paylaşımı yöntemi, işleme dayalı net kar marjı yöntemi, diğer yöntemler)

Firmalar, uygulayacakları fiyat veya bedelleri, işlemin mahiyetine en uygun olan yöntemi kullanarak tespit etmeleri gerekmektedir.

Belgeleme

İlişkili firmalar arasında yapılacak olan hizmet alım satımında; gerçeklik ilkesi ve emsallere uygunluk ilkesine uygun yöntemin seçilip uygulanmış olması yeterli değildir.

Hizmetin bir ihtiyaçtan dolayı talep edildiğine ve bu hizmetin gerçekten karşı tarafa verildiğine dair tüm kanıt belgelerinin, tercih edilen hesaplama yöntemine dair gerekçelerin, hesaplamaların ve kanıtların  bulunduğu bir Transfer Fiyatlandırması Dosya ’sının hazır bulunması oldukça önemlidir.

Yasal Düzenlemeler ve Yükümlülükler nelerdir?

Transfer Fiyatlandırması konusunda belirtilen ilkeler ve yöntemler, OECD ülkelerinin tümü açısından büyük ölçüde benzerlik göstermektedir. Ancak her firmanın, bulunduğu ülkenin yasal mevzuat uyarınca, Transfer Fiyatlandırmasına konu olan işlemlerini beyan ve bildirmesi gerekmektedir.

Türkiye’de 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 13.maddesi Transfer Fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı konusunu içermektedir. Ayrıca yayımlanmış olan 1 ve 2 nolu Tebliğler ile hangi firmaların ne şekilde Raporlama yapmaları gerektiği detaylıca açıklanmıştır. Türkiye’de her firmanın Kurumlar Vergisi beyannamesi ekinde sunması gereken Transfer Fiyatlandırması raporu dışında, bazı kriterleri taşıyan firmaların ilave rapor sunma yükümlülükleri de bulunmaktadır.

En son 25.02.2020 tarihinde yayımlanan 2151 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile transfer fiyatlandırması raporlaması yükümlülükleri düzenlenmiştir. Türkiye açısından OECD ülkelerine uyum çerçevesinde yeni bir dönem başlamıştır.

Değerlendirme

Türkiye’de bulunan firmaların, yurtdışında bulunan iştirakleri ile sürekli veya belli dönemlerde mal/hizmet alım satımları, faturalaşmaları görülmektedir.

Transfer fiyatlandırmasının konusuna giren bu alım satım ya da para transferleri, vergi idareleri tarafından incelemeye alınıp sorgulanabilir.  Örtülü kazanç dağıtımı kapsamında değerlendirilmemesi için, gerekli ilkelere uygun şekilde yükümlülüklerin yerine getirilmesi firmalar için hayati önem taşımaktadır.

Son dönemlerde, transfer fiyatlandırması konusunda artan incelemeler, bu konuda istenen özelgeler ve vergi mahkemesi kararları, konunun önemini yansıtmaktadır.

İncelemeler kapsamında en çok görünen ihtilaf konuları şu şekilde oluşmaktadır.

  • Grup içi hizmetlerin gerçekte sağlanmamış olması iddiası, gerçeklik ilkesine aykırılık
  • Hizmet fiilen sağlanmış olsa dahi, karşı tarafın ihtiyacı doğrultusunda bir ticari fayda sağlamamış olması iddiası
  • Emsal fiyatlara uygun olmama iddiası ile işlemin örtülü kazanç dağıtımı olarak değerlendirilmesi
  • Transfer fiyatlandırması yönteminin reddi ve alternatif yöntemin önerilmesi
  • Yeterli nitelikte dosya ve kanıtların bulunmaması nedeniyle işlemin reddi

 

Detay bilgi ve sorularınız için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

 

ANIL SURMELI, MAAT

tr@srmconsulting.com

uk@srmconsulting.com