İLİŞKİLİ KİŞİ VE TRANSFER FİYATLANDIRMASI

Anıl Sürmeli

Mali Müşavir I MAAT

Önceki yazımızda; Örtülü Sermaye kavramını aktarmıştık. Kurumlar Vergisi Kanununun 12. maddesinin 1. fıkrasındaki; “Örtülü Sermaye” tanımlaması ile de bitirmiştik. Öncelikle bu tanımlamayı tekrar hatırlayalım, devamında da bahsi geçen İlişkili Kişi kavramından devam edelim.

Tanım;

“Kurumların, ortaklarından veya ortakla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak temin ederek işletmede kullandıkları borçların, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır.”

Örtülü Sermaye ’de İlişkili Kişi Kavramı

Kanun koyucu, öz sermayenin üç katını aşan borçlanma işleminin Örtülü Sermaye sayılmasını, sadece ortaklara olan borçlardan ibaret görmeyip, kapsamını; ortak ile ilişkili olan kişileri de içine alacak biçimde geniş tutmuştur. Peki, tanımda adı geçen ilişkili kişiler kimlerdir?

Aşağıdaki kişi veya kurumlar İlişkili Kişi sayılmaktadır;

  • Ortağın ortak olduğu diğer kurumlar (Doğrudan veya dolaylı olarak en az %10 oranında ortağı olduğu veya en az bu oranda oy veya kâr payı hakkına sahip olduğu diğer kurum)
  • Ortağa ortak olan şahıs veya kurum (Doğrudan veya dolaylı olarak ortağın sermayesinin, oy veya kâr payı hakkına sahip hisselerinin en az %10’unu elinde bulunduran gerçek kişi veya kurum)
  • Ortağın ortak olduğu kurumun ortakları (Doğrudan veya dolaylı olarak ortakla ilişkili bir kurumun sermayesinin, oy veya kâr payı hakkına sahip hisselerinin en az %10’unu elinde bulunduran gerçek kişi veya kurum)

Görüyoruz ki; şirketin doğrudan ortağa olan borçlarının yanısıra, dolaylı olarak ortak ile ilişkili kişi veya kurumlara olan borçlanmaları da, Örtülü Sermaye kapsamına girebilmektedir.

Transfer Fiyatlandırması

Kurumlar Vergisi Kanununun 13. maddesinde detaylıca tanımlanmış olan Transfer Fiyatlandırması; ilişkili kişiler arasında gerçekleşen ticari işlemlerde, taraflar arasında uygulanabilecek emsale aykırı fiyatlar yüzünden, idarenin uğrayabileceği vergi kaybını önlemeye yönelik, bir takım tedbirlerin ve kaidelerin yer aldığı uygulama kavramıdır.

Eğer bir ticari işlem;

  1. İlişkili Kişiler arasında gerçekleşmiş ise,
  2. İlişkili kişilerle yapılan bu işlemler için tespit edilen fiyat ve vade, emsallere aykırı olarak tespit edilmiş ise, yani işletmenin ilişkili kişilere uyguladığı fiyat ile ilişkisiz kişilere uyguladığı fiyat birbirinden farklı ise,
  3. Bu farklı fiyat uygulaması Hazinenin vergi kaybına neden olmuş ise,

Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımından söz edilir.

Transfer Fiyatlandırmasında İlişkili Kişi

Transfer Fiyatlandırmasına konu olan İlişkili Kişi kavramı, girişte verdiğimiz Örtülü Sermaye dağıtımında belirtilen İlişkili Kişi kavramından kapsamı itibariyle biraz farklıdır.

Transfer Fiyatlandırmasında dikkat edilecek İlişkili Kişi kapsamı şu şekildedir;

  • Kurumların kendi ortakları
  • Kurumların veya Ortaklarının ilgili bulunduğu gerçek kişi veya kurumlar
  • Kurumun veya ortaklarının idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunduğu ya da nüfusu altında bulundurduğu gerçek kişi veya kurumlar
  • Ortakların eşleri
  • Ortakların veya eşlerinin üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy hısımları ve kayın hısımları

Değerlendirme

Görüldüğü gibi; yapılan ticaretin yukarıda sayılan kişi veya kurumlar ile yapılması durumunda Transfer Fiyatlandırması konusuna ayrıca dikkat edilmesi gerekecektir.

Unutulmamalıdır ki; firmalar yıl içerisinde, İlişkili Kişiler ile yaptıkları her türlü; mal/hizmet alım ve satımını, borç alma, borç verme işlemlerini, kiralama vs. gibi tüm hareketlerini, yıl sonu verdikleri Kurumlar Vergisi Beyannamesinde yer alan Transfer Fiyatlandırması bildirimi ile detaylıca beyan etmektedirler. Bu beyan ile; uygulanan fiyatlama yöntemi, ilişkili kişilerin kimler olduğu, yapılan ticari işlemin niteliği gibi ayrıntılı bilgiler sunulmaktadır. İdare tarafından bu beyanlar çapraz kontroller ile izlenmekte olup, gerek görüldüğü takdirde bu işlemlere ilişkin detaylar, firmalardan talep edilebilmektedir.

Aşağıdaki hususlara özellikle dikkat etmek çok önemlidir;

  • Firmaların, ortaklarından ayrı birer tüzel kişilikleri olduğu, hiçbir zaman unutulmamalıdır.
  • Özellikle İlişkili Kişi olarak sayılan taraflar ile yapılan ticari işlemlerde; uygulanan Fiyatlamalara ve çalışma şartlarına, diğer emsal kriterlere göre dikkat etmek, özen göstermek gerekmektedir.
  • İleride; bu işlemlerin incelenme ve sorgulanma olasılığı dikkate alınarak, Transfer Fiyatlandırmasına konu olabilecek işlemler için, ayrı bir Dosya oluşturulup, yapılan işlemlerin dayanaklarını muhafaza etmek faydalı olacaktır.

Transfer Fiyatlandırması ve İlişkili Kişiler konusu; çok fazla teknik detay, analizler ve farklı uygulama modelleri içermektedir. Bültenimiz; bu teknik detaylardan çok, konunun özüne dikkat çekip, ilişkili kişiler ile yapılacak olan ticari işlemlerde, özel hassasiyet gösterilmesi gerektiği yönünde bir farkındalık yaratmak amacını taşımaktadır.

TR | EN