İngiltere’de kamu sektöründe, 2017 yılından beri uygulanmakta olan IR35 yasası, özel sektörü de içine alacak şekilde yeniden düzenlendi. Nisan 2020 yılında yasalaşıp yürürlüğe girmesi beklenen uygulama, Covid-19 gerekçesiyle bir yıl boyunca ertelenmiş ve Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girecektir.

IR35 nedir ve niçin önemli?

Bir firma bünyesinde bordrolu çalışan olarak yer alması gereken bir kişinin, bundan kaçınıp, kendine ait bir limited şirket üzerinden faturalandırma yoluyla kazanç elde ettiği durumlar, IR35’in konusunu oluşturmaktadır. Kişinin Employee (çalışan) ya da Contractor statüsünde olması, vergi idaresi açısından tahsil edilecek olan verginin tutarını etkilemektedir.

IR35, şirketler ile Contractor olarak hizmet veren kişilerin statüsünün doğru belirlenmesine yönelik düzenlemeleri içeren bir yasadır.

Bu yasa, hem şirketleri hem de Contractor olarak hizmet vermekte olan kişileri yakından ilgilendirmektedir. Yapılacak olan değerlendirmeye göre, IR35 kapsamına giren iş ilişkileri, firma ve kişi açısından ilave vergi yükümlülükleri getirmektedir. Bu açıdan, oldukça önem arz etmektedir.

Employee & Contractor tespiti nasıl yapılacak?

Çalışma ilişkisinin IR35 kapsamında mı, yoksa kapsam dışında mı kaldığının tespiti, net bir kurala bağlı olmayıp, birden fazla kriteri dikkate alarak yapılacak değerlendirmeye göre karar verilmelidir. Bu değerlendirme, şirket ile kişi arasındaki fiili çalışma şartlarına göre ayrı ayrı değerlendirilecek olup, aşağıda belirtilen durumların analizi yol gösterici olacaktır.

Kontrol (Control)

Şirketin, kişi üzerindeki kontrolünün ne seviyede olduğu önemlidir. Örneğin kişinin; hangi işi ne zaman, nasıl ve nerede yapacağı şirket tarafından belirlenmekteyse, kontrolün şirkette olduğu anlamına gelmektedir ki, IR35 kapsamı şartlarından biri olarak görülebilir.

Yerine başkasının ikamesi (Substitution)

Yapılması gereken iş, yalnızca ilgili Contractor tarafından mı yerine getirilmeli, yoksa başka bir kişi bu işte görevlendirilebilir mi sorusu, değerlendirme açısından önemli olabilir. Eğer sürekli aynı kişi tarafından verilmesi gereken bir hizmet ise, IR35 kapsamına yönelik bir kanaat oluşturabilir.

Tek firmaya hizmet sunulması

Kişi, kendisine ait olan limited şirketi üzerinden sadece tek bir firmaya hizmet sunmaktaysa, IR35 kapsamı yönünde kanaat oluşturabilecek bir durumdur. Kişinin, birden fazla firmaya hizmet sunuyor olması, IR35 kapsamı dışında sayılabilecek kanıtlardan bir tanesi olarak değerlendirilebilir.

Entegrasyon (Integration)

Kişinin, şirket tarafından verilen araç, gereç ve ekipmanları kullanması, şirkete ait bir email adresi tahsis edilmesi, şirkete ait belli bir iş elbisesinin kullanımı vs., IR35 kapsamında bir iş ilişkisine yönelik kanıtlardan sayılabilmektedir.

Tahsilat

Şirket tarafından kişiye yapılan ödemelerin, aylık ve düzenli şekilde yapılması IR35 kapsamında bir iş ilişkisi olarak değerlendirilebilecekken, ödemelerin iş bazlı yapılıyor olması, IR35 kapsamı dışında bir kanıt olarak görülebilir.

–

Yukarıda yer alan kriterlerin hiçbiri tek başına, iş statüsünün IR35 kapsamına girip girmediği yönünde fikir veremez, tüm kriterlerin bir bütün olarak değerlendirilip sonuca varılması gerekmektedir.

Konunun çok hassas ve değişken olması nedeniyle, HMRC’nin internet sayfasında, CEST adı verilen bir online değerlendirme testi sunulmuştur. Bu testte yer alan sorulara verilecek olan yanıtlara göre, iş ilişkisinin IR35 kapsamına girip girmediği yönünde bir sonuca varılabilir. Test sonucunun kesin bir sonuç olmayacağını, fiili gerçek durumun da dikkate alınarak bir karara varılmasının daha sağlıklı olacağını belirtmek isterim.

https://www.gov.uk/guidance/check-employment-status-for-tax

Sorumluluk Kime ait?

Sorumluluğun kime ait olduğu noktasında, şirketlerin bazı kriterlere göre nasıl sınıflandırıldığı önemlidir.

Aşağıda yer alan 3 kriterden en az 2’sini sağlayan firmalar, Orta ve Büyük ölçekli firma olarak kabul edilmektedir.

1. Cirosu; 10,2 milyon GBP ve üzeri,
2. Aktif toplamı; 5,1 milyon GBP ve üzeri,
3. Çalışan sayısı 50’den fazla,

Küçük ölçekte sayılan şirketler açısından IR35 değerlendirmesi yapma sorumluluğu bulunmamaktadır, sorumluluk doğrudan kişiye yani Contractor’a aittir.

Orta ve büyük ölçekte kabul edilen şirketler açısından sorumluluk, doğrudan bu şirketlere aittir. Şirketler, gerekli tüm değerlendirmeleri yapıp, her bir Contractor ile olan iş ilişkilerinin, IR35 kapsamında olup olmadığına dair bir karar verip, bu kararı yazılı olarak kişilere bildirmek zorundadırlar. Yazılı olarak yapılması gereken bu bildirimin adı Status Determination Statement (SDS).

Özellikli Durumlar

• Bu kriterleri firmanız için değerlendirirken, grup firmaları ve ana firmaları da hesaplamaya dahil etmeniz gerekmektedir.
• Contractor olan kişi, eğer yurtdışında bir firmaya hizmet vermekteyse ve eğer bu yurtdışı firmanın, İngiltere içerisinde herhangi bir yapısı ya da iştiraki varsa, IR35 uygulaması kapsamında değerlendirilecektir.

Nisan 2021 öncesinde, sorumlu olan tüm firmaların ve Contractor olarak hizmet veren kişilerin, çalışma statülerini değerlendirmeye tabi tutup, bir karara varmaları gerekmektedir. Çıkan sonuç eğer, IR35 kapsamında değerlendirilmesi gereken bir iş ilişkisi ise, bu kişilerin bordroya dahil edilmesi ve ilgili vergilendirmelerin yapılması gerekmektedir.

Detaylı bilgi ve sorularınız için bize ulaşabilirsiniz.